Mismunandi skilningur lagður í hugtakið menntun án aðgreiningar

02.03.2017
Menntamálaráðherra afhent skýrsla Evrópumiðstöðvar
Menntamálaráðherra afhent skýrsla Evrópumiðstöðvar

Niðurstöður úttektar Evrópumiðstöðvar um menntun án aðgreiningar á Íslandi var kynnt í Safnahúsinu í dag. Úttektin nær til leik-, grunn-, og framhaldsskólastiga þar sem kannað er hvernig til hefur tekist við innleiðingu hugmyndafræðinnar um menntun án aðgreiningar. Aldrei hefur áður verið gerð jafn heildstæð úttekt sameiginlega fyrir þessi þrjú skólastig.

Úttektin náði til allra hagsmunaaðila skólasamfélagsins, þ.e. til nemenda og fjölskyldna þeirra, starfsfólks skóla, skólaþjónustu og stoðþjónustu hvers konar, rekstraraðila skóla, samtaka kennara, kennaramenntunarstofnana og ráðuneyta.

Markmið úttektarinnar var að styðja við ákvarðanatöku um innleiðingu og framkvæmd stefnunnar um menntun án aðgreiningar með sannreyndri þekkingu og stuðla jafnframt að víðtæku sjálfsmati innan menntakerfisins auk þess að styðja við langtímaþróun menntastefnu á Íslandi.

Núverandi löggjöf og stefnumótun felur í sér stuðning við markmið og áherslur stefnu um menntun án aðgreiningar
Í úttektinni koma fram athyglisverðar niðurstöður, t.d. að núverandi löggjöf og stefnumótun fræðsluyfirvalda felur í sér stuðning við markmið og áherslur skólakerfis án aðgreiningar og eru í samræmi við alþjóðlega sáttmála og samninga sem Íslendingar hafa undirgengist.

Samstaða er um þessi markmið og áherslur meðal þeirra sem sinna menntamálum og á öllum stigum skólakerfisins en þörf sé á skýrari leiðsögn um hvernig standa ber að því að hrinda stefnunni í framkvæmd.

Af öðrum niðurstöðum má nefna að nokkuð er um að mismunandi skilningur sé lagður í hugtakið menntun án aðgreiningar.

Þá kemur fram að flestir þeirra sem sinna menntamálum, á hvaða skólastigi sem þeir starfa, telja núverandi tilhögun fjárveitinga og reglur um ráðstöfun fjár hvorki taka mið af jafnræðissjónarmiðum né hugmyndum um skilvirkni og styðji ekki við skóla án aðgreiningar.

Einnig talar margt starfsfólk skóla um ófullnægjandi stuðning með menntun án aðgreiningar að leiðarljósi. Auk þess efast margir starfsmenn skóla um að grunnmenntun þeirra og/eða tækifæri til faglegrar starfsþróunar nýtist sem skyldi til undirbúnings fyrir skólastarf án aðgreiningar.

Mennta- og menningarmálaráðherra, Kristján Þór Júlíusson, sagði við þetta tækifæri: „Það er ánægjulegt að sjá að samstaða er um markmið menntunar án aðgreiningar og að löggjöf okkar og stefna styðji þau. Við viljum ekki láta staðar numið við útkomu skýrslunnar heldur nota niðurstöður hennar sem vettvang og tækifæri til að halda áfram. Að því sögðu hafa sömu aðilar og undirrituðu viljayfirlýsingu í nóvember 2015 um að vinna saman að undirbúningi og framkvæmd úttektarinnar, tekið ákvörðun um að undirrita samstarfsyfirlýsingu um að fylgja niðurstöðunum eftir með það að markmiði að styðja við langtímaþróun menntastefnu á Íslandi.“

Menntakerfið almennt vel fjármagnað en úthlutun fjármagns þarfnist endurskoðunar við
Cor Meijer, framkvæmdastjóri Evrópumiðstöðvar um nám án aðgreiningar og sérþarfir, sagði Ísland standa mjög sterkt hvað varðar löggjöf og stefnumótun um menntun án aðgreiningar og í samræmi við alþjóðlega sáttmála. Hlutfallslega færri nemendur væru í sérskólum og sérúrræðum í skólum á Íslandi en víðast í Evrópu. Hins vegar væru formlegar greiningar á sérþörfum nemenda á Íslandi langt yfir meðallagi. Cor Meijer telur að menntakerfið í heild sé almennt vel fjármagnað en að endurhugsa þurfi úthlutun fjármagnsins þannig að það styði betur við stefnuna um menntun án aðgreiningar. Það komi fram í úttektinni að þetta skipti höfuðmáli þegar horft er til umbóta í menntakerfinu þegar til lengri tíma er litið.

Í úttekt Evrópumiðstöðvar um nám án aðgreiningar og sérþarfir er lagt til að byrjað verði á að skoða þrjár forgangsaðgerðir eða lyftistangir (Critical Levers) sem útfærðar verða í nánu samstarfi við samstarfsaðila en með því eru sköpuð mikilvæg skilyrði fyrir frekari þróun á menntun án aðgreiningar hér á landi.

  • Í fyrsta lagi er að hvatt er til umræðna meðal þeirra sem vinna að menntamálum um það hvernig best verði staðið að menntun án aðgreiningar.
  • Í öðru lagi að fram fari athugun og endurskoðun á núverandi reglum um fjárveitingar til skólakerfisins.
  • Í þriðja lagi að gert verði samkomulag um viðmið um lágmarksþjónustu til stuðnings menntunar án aðgreiningar í öllum skólum.

Næstu skref
Næstu skref sem mennta- og menningarmálaráðuneyti leggur til eru að stofna stýrihóp samstarfsaðila um vinnu að aðgerðaáætlun sem afhent verði ráðherra með vorinu. Í byrjun júní verði haldið málþing með öllum hlutaðeigandi aðilum til samtals og samráðs um hvernig best verði unnið með tillögur í úttektinni og þær tillögur sem gerðar verða í aðgerðaáætluninni, í bráð og lengd.

Með samstarfsyfirlýsingunni sem undirrituð var í dag lýsa mennta- og menningarmálaráðuneyti, velferðarráðuneyti, Samband íslenskra sveitarfélaga, Kennarasamband Íslands, Skólameistarafélag Íslands og Heimili og skóli yfir vilja til samstarfs við að fylgja eftir niðurstöðum úttektar á framkvæmd stefnu um menntun án aðgreiningar á leik-, grunn- og framhaldsskólastigi. Með henni lýsa þessir aðilar yfir vilja til samstarfs við að fylgja eftir því markmiði úttektarinnar að styðja við langtímaþróun menntastefnu á Íslandi.

Hér fyrir neðan má finna samantekt um helstu atriði lokaskýrslunnar, lokaskýrsluna sjálfa og viðauka hennar.




Til baka